ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း အီမရန်ခန်းကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ရန်ကြိုးပမ်းမှု၊ ၎င်းကိုလုပ်ကြံမှုတွင် ထိပ်ပိုင်းထောက်လှမ်းရေး အရာရှိတစ်ဦး ပါဝင်ပတ်သက်နေသည်ဟု အီမရန်ခန်းက စွပ်စွဲပြောဆိုထားမှုတို့သည် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံကို အန္တရာယ်ချောက်ကမ်းပါးစွန်းသို့ ရောက်စေခဲ့သည်။
အသက် ၇၀ ရှိပြီဖြစ်သည့် အီမရန်ခန်းသည် ပြီးခဲ့သည့်နိုဝင်ဘာ ၃ ရက်က ရွေးကောက်ပွဲဆောလျင်စွာ ကျင်းပပေးရန် ဖိအားပေးတောင်းဆိုချက်ဖြင့် မြို့တော်အစ္စလာမ္မာဘတ်သို့ စုရုံးချီတက်မှုတစ်ရပ်ကို ဦးဆောင်လာစဉ် သေနတ်သမားတစ်ဦးက ၎င်းလိုက်ပါလာသည့်ယာဉ်တန်းကို ပစ်ခတ်လုပ်ကြံခဲ့သည့်အတွက် ညို့သကျည်းဒဏ်ရာရခဲ့သည်။
ထိုဖြစ်ရပ်အတွင်း အီမရန်ခန်းထောက်ခံသူတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ခုနစ်ဦးဒဏ်ရာရသည်ဟု ပန်ဂျပ်ပြည်နယ်ရဲတပ်ဖွဲ့က ထုတ်ပြန်သည်။ ခန်းသည် ခြေထောက်ခွဲစိတ်မှုပြုလုပ်လိုက်ရပြီး နိုဝင်ဘာ ၆ ရက်က ဆေးရုံဆင်းသွားပြီဖြစ်သည်။
ထိုတိုက်ခိုက်မှုဖြစ်အပြီး အီမရန်ခန်းကို ထောက်ခံဆန္ဒပြမှုများက လူဦးရေသန်း ၂၃၀ ရှိရာ တောင်အာရှနိုင်ငံဖြစ်သည့် ပါကစ္စတန်အနှံ့ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး ခန်းကမူ လက်ရှိအစိုးရနှင့် နိုင်ငံ၏အင်အားကြီးစစ်တပ်တို့ ပူးပေါင်းကြံစည်မှုဟု လက်ညှိုးထိုးထားသည်။
“ပါကစ္စတန်ရဲ့ နိုင်ငံရေးအခြေအနေ မတည်မငြိမ်ဖြစ်နေတာ လချီနေပါပြီ။ တကယ်လို့ ခေါင်းအေးအေးထား မဖြေရှင်းဘူးဆိုရင် ခုဖြစ်သွားတဲ့တိုက်ခိုက်မှုကနေ ထိန်းမနိုင်သိမ်းမရ အခြေအနေဖြစ်သွားနိုင်တယ်” ဟု နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေးအကြံပေး အဖွဲ့ Woodrow Wilson Center မှ အာရှရေးရာဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး မိုက်ကယ်ကူဂယ်မန်က ပြောသည်။
အီမရန်ခန်း၏နိုင်ငံရေးပါတီဖြစ်သည့် Pakistan Tehreek-e-Insaf (PTI) ပါတီက ထုတ်သည့် ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်းခန်းက ၎င်းကိုလုပ်ကြံမှုသည် လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ် ရှဘတ်ဇ်ရှာရစ်ဖ်၊ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး ရာနာဆာနော်လာနှင့် ထောက်လှမ်းရေးအကြီးအကဲ ဗိုလ်ချုပ်ဖိုင်ဆယ်နာဆီယာတို့ ပူးပေါင်းကြံစည်မှုဟု စွပ်စွဲထားသည်။
ထို့ပြင်ပါတီအတွင်းရေးမှူးချုပ် အာဆတ်အူမာဆိုသူက “လုပ်ကြံမယ့်အကြောင်း ကျွန်တော်တို့ သတင်းကြိုရထားပြီးသား။ သူတို့သုံးဦးစလုံးကို ရာထူးကနေထုတ်ပယ်ဖို့ ကျွန်တော်တို့တောင်းဆိုနေတာပါ။ မဟုတ်လို့ကတော့ နိုင်ငံတစ်ဝန်းဆန္ဒပြဖို့ ဆော်သြသွားမယ်” ဟုဆိုကြောင်း The Times သတင်းစာက ဖော်ပြသည်။
ရှဘတ်ဇ်ရှာရစ်ဖ်သည် ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း နာဝပ်ဇ်ရှာရစ်ဖ် (အီမရန်ခန်း၏ မဟာရန်ဘက်)၏ ညီဖြစ်သည်။ ၎င်းကမူ ၎င်းပါဝင်ပတ်သက်မှုမရှိကြောင်း ငြင်းဆိုထားပြီး တိုက်ခိုက်မှုကိုရှုတ်ချသည့် ထုတ်ပြန်ချက်လည်း ထုတ်ထားသည်။
သေနတ်သမားကို အခင်းဖြစ်နေရာမှာပင် ဖမ်းဆီးရမိခဲ့ပြီး အီမရန်ခန်းသည် သူ့ကိုယ်သူ တမန်တော်မိုဟာမက်နှင့် ခိုင်းနှိုင်းနေသည့်အတွက် သူ့ကို သတ်ချင်သည်ဟု အမျိုးသားတစ်ဦး ဖြောင့်ချက်ပေးထားသည့် ဗီဒီယိုတစ်ခုကို ရဲတပ်ဖွဲ့က ချပြခဲ့သည်။
ခန်းသည် ဧပြီလက အယုံအကြည်မရှိ မဲခွဲဆုံးဖြတ်မှုဖြင့် ဝန်ကြီးချုပ်နေရာကို လက်လွှတ်လိုက်ရသော်လည်း လူထုထောက်ခံမှုအများအပြား ဆက်လက်ရနေဆဲဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် လက်ရှိအစိုးရက စွဲထားသည့်အမှုများစွာကိုလည်း ရင်ဆိုင်နေရသည်။
နိုင်ငံရေးအကြမ်းဖက်မှုနှင့် မစိမ်း
နိုင်ငံရေးအကြမ်းဖက်မှု အစဉ်အလာရှိသည့် ပါကစ္စတန်တွင် ၁၉၅၁ ခုနှစ်က ပထမဆုံးဝန်ကြီးချုပ် လီယာကွက်အလီခန်း စုဝေးပွဲတစ်ခုတွင် ပစ်သတ်ခံရသည်။ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဘန်နာဇီယာဘူတိုသည် ၂၀၀၇ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာက ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်မှုတစ်ခုတွင် လုပ်ကြံခံလိုက်ရပြီး ၎င်းသေဆုံးပြီးနောက် အီမရန်ခန်းက ဗြိတိန်တယ်လီဂရပ်သတင်းစာအတွက် ဆောင်းပါးတစ်ရပ်တွင် “ဘန်နာဇီယာ သူ့အပြစ်နဲ့သူ” ဟု ခေါင်းတပ်ရေးသားခဲ့သည်။
ခန်းသည် ၎င်းကိုဖြုတ်ချရန် အမေရိကန်ကျောထောက်နောက်ခံပါသည့် ကြိုတင်ကြံစည်မှုရှိသည်ဟု ပြောဆိုထားသူဖြစ်ပြီး ၎င်းထောက်ခံသူများကလည်း အထမမြောက်လိုက်သည့် ယခုလုပ်ကြံမှုသည် ပါကစ္စတန်ကို လှုပ်လှုပ်ခတ်ခတ်ဖြစ်အောင်ရည်ရွယ်သည့် ပြည်ပပူးပေါင်းကြံစည်မှုဟု ဆိုရှယ်မီဒီယာတွင် မှန်းဆရေးနေကြသည်။
ပါကစ္စတန်နိုင်ငံရေးအခြေအနေ ပိုပွေလီလာသည်နှင့်အမျှ PTI ပါတီထိပ်ပိုင်း ပုဂ္ဂိုလ်အချို့ လတ်တလောလများအတွင်း ဖမ်းဆီးခံလာရပြီး ခြိမ်းခြောက်မှုများ ကြုံလာရသည်။ အီမရန်ခန်းကိုယ်တိုင်လည်း အကြမ်းဖက်မှုအပါအဝင် စွဲချက်များစွာ အစွဲခံထားရသည်။
၎င်းဖြုတ်ချမခံရမီကမူ ခန်းသည် ရန်လိုသည့်သဘောသဘာဝရှိပြီး နိုင်ငံရေးပြိုင်ဘက်များကို သစ္စာဖောက်များဟု ခေါ်ဝေါ်ခဲ့ကာ ၇၅ နှစ်သက်တမ်း၏ ထက်ဝက်ကြာနိုင်ငံကိုအုပ်စိုးလာသည့် စစ်တပ်ကိုလည်း ကြားနေဟု သရော်ပြောခဲ့သည်။ အာဏာကို ခွဲတမ်းချပေးသည့် နိုင်ငံရေးပွဲစားအဖြစ် စစ်တပ်က အစဉ်အဆက်တည်ရှိလာမှုကို အရွဲ့တိုက်ပြောခြင်းလည်းဖြစ်သည်။
နိုင်ငံ၏ထောက်လှမ်းရေးဌာနအကြီးအကဲက မီဒီယာနှင့် ပထမဆုံးရှင်းလင်းမှုအဖြစ် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတစ်ရပ်ပြုလုပ်ထားရာ အီမရန်ခန်းက စစ်တပ်ကို နေ့ဘက်တွင် ရှုတ်ချပြီး ညဘက်တွင် စစ်တပ်နှင့်ညှိနှိုင်းနေသူဟု ဆိုသည်။
ရှဘတ်ဇ်ရှာရစ်ဖ်သည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ လာမည့်ရွေးကောက်ပွဲကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ သြဂုတ်မတိုင်မီ ကျင်းပလိမ့်မည်မဟုတ်သော်လည်း ပြည်သူသန်းနှင့်ချီ လမ်းထွက်ဆန္ဒပြမှုများက ၎င်းအတွက် ဖိအားဖြစ်လာနိုင်သည်။
သို့သော် ပါကစ္စတန်ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က အောက်တိုဘာတွင် ခန်းအား နိုင်ငံရေးလောကမှငါးနှစ်ကြာ တားမြစ်ပိတ်ပင်ထားသည်။ နိုင်ငံတော်လက်ဆောင်များကို တရားမဝင်ရောင်းချထားခြင်း၊ အဖိုးတန်ပိုင်ဆိုင်မှုများကို ဖုံးဖိထားခြင်းတို့ကြောင့်ဖြစ်သည်။ အီမရန်ခန်းကို ၂၀၁၈ ခုနှစ်က အာဏာရအောင် ထောက်ခံခဲ့သည့်စစ်တပ်က မတည်ငြိမ်မှုပိုဆိုးလာလျှင်မူ ရှာရစ်ဖ်အစိုးရကိုသာ ထောက်ခံမည်ဟု ကြေညာထားသည်။
အပြန်အလှန် စွပ်စွဲလေ့ရှိ
ခန်းနှင့်ရှရစ်ဖ်တို့နှစ်ဦးသည် တစ်ဦးကို တစ်ဦး စွပ်စွဲပုတ်ခတ်လာကြသည်မှာ ယခုမှမဟုတ်ဘဲ လုပ်ရည်ကိုင်ရည်မရှိသူ၊ အကျင့်ပျက်ခြစားသူဟု အပြန်အလှန်တံဆိပ်ကပ်လေ့ရှိသည်။
သို့သော် အီမရန်ခန်းက ၎င်းလုပ်ကြံခံရမှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး ယခုကဲ့သို့ လူသိရှင်ကြားစွပ်စွဲထားခြင်း၊ ထိပ်တန်းစစ်တပ်အရာရှိတစ်ဦးကို နာမည်ထုတ်ပြောထားခြင်းသည် နိုင်ငံ၏ရှိရင်းစွဲနိုင်ငံရေးအခြေအနေကို ပိုဆိုးသွားစေသည်။
ခန်းဘက်မှ ၎င်းစွပ်စွဲချက်အတွက် အထောက်အထားမပြနိုင်သကဲ့သို့ ရှရစ်ဖ်အစိုးရကလည်း လုပ်ဇာတ်ဟုသာ တုံ့ပြန်ထားသည်။ စစ်တပ်၏မီဒီယာသတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ကမူ အသရေဖျက်မှုဖြင့် အီမရန်ခန်းကို ရုံးတင်တရားစွဲရန် အစိုးရကို တိုက်တွန်းထားသည့် ကြေညာချက်ထုတ်ထားသည်။ ခန်း၏ PTI ပါတီမှ ပါတီဝင်များ အဖမ်းအဆီးကြုံရနိုင်ဖွယ်ရှိပြီး ခန်းဖြုတ်ချခံရပြီး ကတည်းကလည်း ပါတီထိပ်ပိုင်းအဖွဲ့ဝင်များသည် နိုင်ငံတော်အား အကြည်ညိုပျက်အောင် ပြုမှုဖြင့် တရားစွဲခံထားရသည်။
လက်ရှိအစိုးရက အီမရန်ခန်းကို လုပ်ကြံရန်ကြိုးပမ်းမှုသည် ဘာသာရေးအစွန်းရောက်မှုနှင့်ဆိုင်သည့် ကိစ္စဖြစ်သည်မှာ အသိသာကြီးဟု ပြောဆိုထားပြီး တစ်ကိုယ်တော် သေနတ်သမားတစ်ဦးကို အပြစ်ပုံချထားသည်။ ခန်းနှင့် ၎င်း၏ PTI ပါတီသည် ယခင်ကတည်းက လူထုထောက်ခံမှုပိုရရန် ဘာသာရေးဆိုင်ရာသွေးထိုးလှုံ့ဆော်မှုများ လုပ်ဆောင်နေသည်ဟု စွပ်စွဲခံထားရသည်။
ပြင်ပအကူအညီ မယူ၍ မဖြစ်
ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှု၏ အကျိုးဆက်ကိုလည်း ခံရ၊ စီးပွားရေးကလည်း မဖြစ်ထွန်းသည့် ဒေဝါလီခံရလုနီးပါး ပါကစ္စတန်သည် ပြင်ပအကူအညီမရှိ၍မဖြစ်ပေ။ နောက်ပိုင်းထိုအကူအညီများကလည်း တရုတ်မှသာ ရလာခဲ့သည်။
ဝန်ကြီးချုပ် ရှဘတ်ဇ်ရှရစ်ဖ်က ပါကစ္စတန်၏ပြည်ပကြွေးမြီ အမေရိကန်ဒေါ်လာဘီလျံ ၁၀၀ ၏ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သည် တရုတ်မှ ဖြစ်သည်ကို ကောင်းစွာသဘောပေါက်ကာ တရုတ်ခေါင်းဆောင်များကို လတ်တလောသွားတွေ့ထားသည်။
သို့သော်ပေကျင်းခရီးစဉ်အတွင်း ရှရစ်ဖ်သည် ပါကစ္စတန်ရှိ တရုတ်နိုင်ငံသားများ ဘေးကင်းလုံခြုံရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး တရုတ်သမ္မတရှီကျင်းပင်ထံမှ မထင်မှတ်ဖွယ်စကားအချို့ကို ကြားခဲ့ရသည်။ (ယခုနှစ်အစောပိုင်းက ကရာချိမြို့တွင် အသေခံဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်မှုတစ်ခုအတွင်း တရုတ်ကျောင်းဆရာသုံးဦး သေဆုံးထားသည်။) ပါကစ္စတန်တွင် ရောက်နေသည့် တရုတ်အေဂျင်စီများ၊ နိုင်ငံသားများအတွက် လုံခြုံစိတ်ချရသည့် ပတ်ဝန်းကျင်ကို တရုတ်ကမျှော်လင့်သည်ဟု ရှီက သတိပေးလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။
တရုတ်အစိုးရက ရှရစ်ဖ်၏ကတိကဝတ်များကို ယုံကြည်ပါမည်လား။ ထိုသို့ မတည်မငြိမ်၊ သွေးကွဲမှုများဖြင့် မည်သည့် ပါကစ္စတန်အစိုးရက (အီမရန်ခန်းရှိသည်ဖြစ်စေ၊ မရှိသည်ဖြစ်စေ) ကတိကို စောင့်ထိန်းနိုင်မည်နည်း။ နေပြန်ကောင်းလာသည်နှင့် လမ်းပေါ်ပြန်မြင်ရစေမည်ဟု ကြုံးဝါးထားသည့် ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း အီမရန်ခန်း၏ နောက်ထပ်ခြေလှမ်းများ မည်မျှအထိ ခရီးပေါက်နိုင်မည်နည်း။
