Top News

(၁)

 “ရေစစ်ပွဲ” (Water War) ဟူသော ဝေါ ဟာရသည် ယေဘုယျအားဖြင့် ရေအရင်းအ မြစ်များ ရှာဖွေဖော်ထုတ်အသုံးပြုခြင်းပတ် သက်၍လည်းကောင်း၊ ရေရပိုင်ခွင့်များနှင့် ပတ်သက်၍လည်းကောင်း ပဋိပက္ခဖြစ်ပွား ခြင်းကိုရည်ညွှန်းသည်။ အချို့ကလည်း ရေ အငြင်းပွားမှု၊ ရေပဋိပက္ခဟုလည်း အမည် တပ်ကြသည်။   

(၂)

ရေစစ်ပွဲများသည် ရေရရှိရေးအတွက် လည်းကောင်း၊ ရေအရင်းအမြစ် ပိုင်ဆိုင်မှု နှင့် ပတ်သက်၍လည်းကောင်း တိုက်ပွဲများဖန်တီးနေသည့် ပဋိပက္ခများဖြစ်သည်။ အဆိုပါ ပဋိပက္ခများသည် ရေချို၊ ရေငန် နှစ်မျိုးစလုံးနှင့်ပတ်သက်၍ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပြီး မြစ် ချောင်းများတည်ရှိရာ နေရာများ၊ ရေရရှိမှု ခက်ခဲနေသော နိုင်ငံများ၊ ဒေသများတွင် တွေ့မြင်နေရသည်။ အဓိကအားဖြင့် နယ်မြေ ပိုင်ဆိုင်မှု အငြင်းပွားခြင်း၊ မဟာဗျူဟာ မြောက် အသာစီးရလိုခြင်း သို့မဟုတ် ရေချို အရင်းအမြစ်များအတွက် ခွဲဝေသုံးစွဲမှု မမျှတမှုခြင်းတို့အပေါ်တုံ့ပြန်မှုများပြုလုပ်ကြ ရာမှ ဖြစ်ပေါ်လာတတ်သည်။ ရေအရင်း အမြစ်ကိစ္စများ ဖြေရှင်းရာ၌ ပိုင်ဆိုင်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ ဆုံးဖြတ်ရာတွင် ခက်ခဲမှုများစွာ ရှိသဖြင့် တစ်ခါတစ်ရံ ကြီးမားသောအငြင်း အခုံများမှတစ်ဆင့် လက်နက်ကိုင်တိုက်ခိုက် မှုများဖြစ်လာသည်အထိ ကျယ်ပြန့်သွားနိုင် သည်။

ထို့ကြောင့် အကန့်အသတ်ဖြင့်ရှိနေ သော ရေအရင်းအမြစ်ကို မျှဝေသုံးစွဲနေရ သည့် နိုင်ငံများအကြား သို့မဟုတ် လူမျိုးအုပ် စုများကြား၌  ပုံမှန်မျှဝေ သုံးစွဲနေသည့်အခြေ အနေမှ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ သို့မဟုတ် လူမျိုးအုပ် စုတစ်စုက ရေလိုအပ်ချက်ပိုမိုမြင့်မားလာ သည့်အချိန်တွင် မျှတစွာစီမံခန့်ခွဲပေးနိုင်ခြင်း မရှိပါက အငြင်းပွားမှုများနှင့် ရန်လိုမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်ကို နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အ စည်းများ၊ တစ်နိုင်ငံချင်း အစိုးရများအနေဖြင့် သတိထားလေ့လာ၍ ပဋိပက္ခများမဖြစ်လာ စေရေး ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားသင့်သည်။

(၃)

ကမ္ဘာပေါ်တွင် ရေသည် အကန့်အသတ်ရှိသော အရင်းအမြစ်ဖြစ်ပြီး လူတို့ အသက်ရှင်နေထိုင်မှုအတွက် အရေးပါသဖြင့် ကမ္ဘာ့လူဦးရေ တိုးပွားလာသည်နှင့် အမျှ ရေအသုံးပြုမှုပမာဏမှာလည်း သိသိသာသာ တိုးတက်လာနေသည်ကို တွေ့ရ သည်။ ထို့ပြင် ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ယိုယွင်းမှုတို့အပေါ် မူတည်လျက် ဒေသအခြေအနေကို လိုက်၍ လည်းကောင်း၊ ရာသီဥတုအခြေအနေများ အရ လည်းကောင်း ရေအရင်းအမြစ်ရရှိနိုင် မှုနှင့် ရေအရည်အသွေး ကျဆင်းမှုတို့ဖြစ် ပေါ်လာတတ်သည်။ ထိုအခြေအနေများ ကြောင့်လည်း ရေနှင့်ပတ်သက်သည့် ပဋိပက္ခ များကို ဦးတည်သည့် ပြိုင်ဆိုင်လုပ်ဆောင် မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။

သို့သော် ရေနှင့်ပတ်သက်၍ ဖြစ်ပေါ် လာသော ပဋိပက္ခများအတွက် လက်ညိုှးထိုး အပြစ်တင်ရမည်မှာ ရေအရင်းအမြစ်ရှားပါး မှုထက် ရရှိနေသည့် ရေအရင်းအမြစ်အပေါ် ကောင်းမွန်သောစီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် အုပ်ချုပ်မှု လိုအပ်ချက်တို့ဖြစ်သည်။

(၄)

ရေစစ်ပွဲ သို့မဟုတ် ရေပဋိပက္ခများသည် ဆင်းရဲနွမ်းပါးသော နိုင်ငံများသာမက ကမ္ဘာ့ နေရာအနှံ့တွင် ရှိနေသည်။ အမေရိကန်ပြည် ထောင်စု အနောက်ဘက်ရှိ ကော်လိုရာဒိုမြစ် ပေါ်တွင်ဖြစ်ပွားနေသော ရေပဋိပက္ခသည် ထင်ရှားသော ဥပမာတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဂျာမနီ နိုင်ငံ ဘာလင်တွင် အခြေစိုက်သော ရာသီဥ တု၊ ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဆိုင်ရာ လွတ်လပ်သော အကြံပေးအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ဖြစ် သည့် အာဒါလ်ဖီ (Adelphi) သည် ကမ္ဘာ ပေါ်၌ ဖြစ်ပွားနေသော ရေအရင်းအမြစ်နှင့် သက်ဆိုင်သော ပြဿနာများ၊ ပဋိပက္ခများကို လေ့လာလျက်ရှိသည်။ ထိုအဖွဲ့က လေ့လာ ထားသောစာရင်းသည် ပြီးပြည့်စုံခြင်းမရှိ သေးသော်လည်း သတိပြုစရာ ရေအရင်းအ မြစ်နှင့်ပတ်သက်သည့် ပဋိပက္ခများ သို့မဟုတ်

ဖြစ်လာနိုင်ခြေရှိသော ရေစစ်ပွဲများအဖြစ် မှတ်သားလေ့လာနိုင်ပေသည်။       

 (၁) အာဖရိက အရှေ့မြောက်ပိုင်းတွင် စီးဆင်းနေသော အဓိကမြစ်မကြီးဖြစ်သည့် နိုင်းမြစ်ဝှမ်း (Nile Basin) ရေအရင်းအမြစ် အငြင်းပွားမှု၊

(၂) ယီမင်နိုင်ငံရှိ ရေရှားပါးပြတ်လတ်မှုနှင့် ပြည်သူလူထု မကျေနပ်မှု၊

(၃) ယူဖရေးတီးမြစ် (Eurphrates)၊ တိုက်ဂရစ် မြစ် (Tigris) တို့နှင့်ပတ်သက်၍ တူရကီ၊ ဆီးရီးယားနှင့် အီရတ်နိုင်ငံတို့ကြားပဋိပက္ခ၊

(၄) အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံနှင့် အီရန်နိုင်ငံ အကြား ရေနှင့်ပတ်သက်၍ နယ်နိမိတ်ဖြတ် ကျော် အငြင်းပွားမှု၊ 

(၅) မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းရှိ ရေကာတာစီမံကိန်း များနှင့် အငြင်းပွားမှုများ၊

(၆) အိန္ဒိယနိုင်ငံ  ကာဘယ်ရီမြစ်ဝှမ်း (Cauvery  basin ) ရှိ ရေနှင့်ပတ်သက်၍ အငြင်းပွား မှု၊

(၇) ဆိုမာလီယာနိုင်ငံရှိ မိုးခေါင်မှု၊ တိရစ္ဆာန် စျေးနှုန်းများ မြင့်တက်လာမှုနှင့် လက်နက် ကိုင် ပဋိပက္ခများ၊

(၈) တူရကီနိုင်ငံနှင့် အားမေးနီးယားနိုင်ငံ တို့၏ တင်းမာမှုများကြားထဲမှပင် အားထုတ် ပြုလုပ်နေသော ရေအရင်းအမြစ်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ၊

(၉) အီဂျစ်နိုင်ငံတွင်ကြီးထွားလာနေသည့် ရေရှားပါးမှု၏ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ သက် ရောက်မှု၊

(၁၀) ဘိုလစ်ဗီးယားနိုင်ငံ၊ ကာချာဘမ်ဘာ   (Cochabamba )  တွင် ရေအရင်းအမြစ် ပုဂ္ဂလိ က ပိုင်ပြုလုပ်ခြင်း။

(၅)

ယနေ့အချိန်အခါ၌ ရေသည် ရှားပါး သော သဘာဝအရင်းအမြစ်၊ စိုက်ပျိုးရေးအတွက် အသက်သွေးကြော၊ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှု အတွက် အဓိကသော့ချက်၊ အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းဟု လက်ခံသဘောထားနေ ကြပြီဖြစ်သည်။   

ကမ္ဘာဘဏ်၏ အစီရင်ခံစာတစ်ခုတွင် ကမ္ဘာ့ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုများ၊ ဖောက်ပြန်မှုများကြောင့် ပိုမိုဆိုးရွားလာနေသော ရေအရင်းအမြစ်ရှားပါးမှုသည် နိုင်ငံများ၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုထိခိုက်လာခြင်း၊ ဒေသများ၊ နိုင်ငံများကြား ရွှေ့ပြောင်းသွား လာမှုအခြေအနေပိုမိုဆိုးရွားလာခြင်းနှင့် ဒေသတွင်း ပဋိပက္ခများ ပိုမိုဖြစ်ပွားစေနိုင် သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ရေပဋိပက္ခ သို့မဟုတ် ရေစစ်ပွဲကို ဦးတည်နေသော နိုင်ငံ များ၊ ဒေသများအနေဖြင့် ရေအရင်းအမြစ် ကို ထိခိုက်စေသည့် အခြေအနေများကို လေ့ လာမှုများ ပိုမိုပြုလုပ်၍ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ကာ ကွယ် လုပ်ဆောင်ခြင်း၊ ရရှိနေသည့် ရေ အရင်းအမြစ်များကို မျှတစွာ စီမံအုပ်ချုပ်ပေး ရေး၊ ပိုမိုထိရောက်စွာ ခွဲဝေသုံးစွဲနိုင်ရန် စီစဉ် ပေးရေးတို့ကို အရေးတယူ လုပ်ဆောင်ပေး ခြင်းအားဖြင့်  ရေအရင်းအမြစ်ရှားပါးခြင်း၏ နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများဖြစ်သည့်  ရေ စစ် ပွဲများ၊ ရေပဋိပက္ခများဖြစ်ပွားခြင်းများ လျော့ ကျလာနိုင်မည်ဖြစ်ပေသည်။  

http://encyclopedia.uia.org