Top News

ဖြစ်ရပ်များကို လိုအပ်သလို ဖြတ်တောက်ပြုပြင်၊ ထုတ်နုတ်အခြေပြု၊ လိုတိုးပိုလျှော့ စီရင်ဖန်တီးထားသောဇာတ်လမ်းများနှင့် စာဖတ်ပရိသတ်အကြား တွင်ကျယ်ပျံ့နှံ့ရေပန်းစားအောင် သတင်းပုံဖော်ခြင်းတို့သည် ရုရှား-ယူကရိန်းအကျပ်အတည်းကို ကောင်းကောင်း ‘ကစား’ နေကြသည်။

နိုင်ငံတကာစာနယ်ဇင်းတို့၏ သတင်းခေါင်းစဉ်အဖြစ် နေရာယူထားသော ရုရှားနှင့် ယူကရိန်းတို့အကြား သတင်းများသည် စစ်ပွဲတစ်ခုဖြစ်လာတော့မည်လောဟူသည့် အကြောက်တရားကို ပေါ်ပေါက်စေသည်။ ခေတ်သစ်ပဋိပက္ခများ၌ သတင်းအချက်အလက်ဆိုင်ရာ စိတ်ဓာတ်စစ်ဆင်ရေးကို တိုက်ပွဲသဏ္ဌာန် ဖော်ဆောင်နေကြသည်မှာ မငြင်းသာသော ပကတိအရှိတရားဖြစ်၏။ သတင်းစစ်ပွဲမျက်နှာစာသည် ပြိုင်ဘက်ရန်သူနှင့် တိုင်းသူပြည်သားများ၏ စိတ်ဓာတ်ရေးရာ အတက်အကျကို  မဟာဗျူဟာမြောက် သက်ရောက်နိုင်စွမ်းရှိသည်။

အယူဝါဒရေးရာနှင့် မဟာဗျူဟာဆိုင်ရာ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေမှုများတွင် ရုရှားသည် နှစ်ဦးနှစ်ဘက် စစ်ခင်းဖက် သို့မဟုတ် ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်ဖက် ဖြစ်နေသည့်တိုင် တိုက်ပွဲဝင်လျက်ရှိသော စစ်တလင်း၏ အနေအထားမှန်ကို ဝန်ခံဖော်ပြလေ့ရှိသည်။ လက်တွေ့တွင် ရုရှားသည် သူရရှိထားသောသတင်းရင်းမြစ်များနှင့်ပတ်သက်၍ တတ်နိုင်သမျှ အကောင်းဆုံးလုပ်ဆောင်ကာ မျှမျှတတဖော်ပြသည်ကို တရားဝင်ငြင်းဆိုရန် ခက်ခဲပါသည်။

ယခုနောက်ဆုံး ရုရှား-ယူကရိန်းအရေး ပြည်သူ့သဘောထားခံယူနိုင်မည့် သတင်းအချက်အလက် စီးချင်းထိုးပွဲ၌မူ နှစ်ဖက်လုံးက အပြန်အလှန်စွပ်စွဲခြင်းများနှင့် အများသိစေမည့် ထုတ်ပြန်ချက်များကို ပေါင်းစပ်အသုံးချနေကြသည်။

ရုရှားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက အမေရိကန်ကြေးစားစစ်သားများသည် ယူကရိန်းနိုင်ငံအတွင်း ဒွန်ဘတ်ဒေသ၌ ဓာတုလက်နက်များနှင့်တိုက်ခိုက်ရန် အစီအစဉ်ချ ပြင်ဆင်နေကြကြောင်း စွပ်စွဲထားသည်။ တစ်ချိန်တည်းတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ရုရှားသည် ‘ယူကရိန်းကို မတည်မငြိမ်ဖြစ်အောင် မွှေနေကြောင်း’ အချက်အလက်များစွာပါဝင်သော စာရွက်စာတမ်းများ ထုတ်ပြကာ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ လုပ်ပြန်သည်။ အားကျမခံ ဗြိတိန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး လစ်ဇ်ထရပ်စ်က ရုရှား၏စီမံကိန်းမှာ “ယူကရိန်းနိုင်ငံအတွင်း ရုရှားလိုလားသူအား ‘အရှင်မွေး၊ နေ့ချင်းကြီးရန်’ စီမံနေကြောင်း” ပြစ်တင်စွပ်စွဲချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့၏။

ယူကရိန်းနယ်စပ်အနီး တပ်အင်အားချထားလျက် ပြဿနာကို ရုရှားဖန်တီးချဉ်းကပ်ပုံမှာ ကားလ်ဗွန်ကလော့စ်ဝစ်ဇ်၏ စစ်ရေးသီအိုရီကို အကောင်းဆုံး ပုံတူပွားထားခြင်းဖြစ်သည်။ အဓိပ္ပာယ်မှာ နိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက် အောင်မြင်ရန်အလို့ငှာ မည်သည့် နည်းလမ်းကိုမဆို ‘ချကျွေးခြင်း’ ဖြစ်သည်။

တန်ဖိုးကြီးမားစွာ အကုန်အကျခံ၍ လူသိရှင်ကြား စစ်အင်အားဖြန့်ကြက်ထားခြင်းသည် သာမန်တပ်ဖြန့်သည်ထက်ပိုသော မဟာဗျူဟာမြောက် အချက်ပေးလက်နက် ဖြစ်လာသည်။

ရုရှား၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ အများသိစေရန် ကြေညာထားသည့်အတိုင်း ကရင်မလင်အနေနှင့် နှစ်ရှည်လများ အရေးဆိုလာခဲ့သော လုံခြုံရေးဆိုင်ရာပူပန်မှုကို အမေရိကန်နှင့် သူ၏NATOမဟာမိတ်များထံ မဖြစ်မနေတောင်းဆိုရန်ဖြစ်သည်။ သူ့နိုင်ငံပိုင်နက်အတွင်း တပ်မအင်အားများကို ဖြန့်ကြက်လိုက်ခြင်းဖြင့် ရုရှားသည် သူ့ပြိုင်ဘက်များကို ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးရေးစားပွဲဝိုင်းသို့ ခေါ်ဆောင်လာနိုင်သည်သာမက ဥရောပလုံခြုံရေး၌ ရုရှား၏ဗဟိုချက်ကျမှုကိုလည်း ပြသပြီး ဖြစ်သွားသည်။

■ ပရိသတ်ကို ဦးထိပ်ထား၍ ၀ါဒဖြန့်ခြင်း

အစဉ်သဖြင့် ယောက်ယက်ခတ် ဆူညံမှုများ၊ ထွေးလုံးရစ်ပတ်မှုများနှင့် အစရှာရခက်သော သတင်းစစ်ဆင်ရေးနှင့် သြဇာလွှမ်းမိုးနိုင်ရေး စီမံချက်များတွင် ထွက်ပေါ်လာသမျှ ဇာတ်ကြောင်းစုံကို ပြည်သူရေးရာ တံတားထိုးနိုင်မှသာ နှာတစ်ဖျားအသာရသွားနိုင်သည်။ ရုရှားသည် လက်ရှိအခြေအနေ၌ စာချုပ်မူကြမ်းနှစ်စောင်ကို ပုံနှိပ်ဖြန့်ချိထား၏။ တစ်စောင်သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ လိပ်မူပြီး နောက်တစ်စောင်မှာ မြောက်အတ္တလန္တိတ်စာချုပ်အဖွဲ့ (NATO) ထံ ပေးပို့ထားသည်။ စာနှစ်စောင်လုံးတွင် သံတမန်များအနေနှင့် စစ်မှန်သောအစည်းအဝေးသို့ မည်သည့်ပုံစံဖြင့် တက်ရောက်လာသည်ဖြစ်စေ ‘ဥပဒေအရ စည်းနှောင်မှုရှိအောင် ချုပ်ဆိုနိုင်မည့် လုံခြုံရေးအာမခံချက်’ ကို ဆောင်ကြဉ်းလာရန် တောင်းဆိုထားသည်။

ရုရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ မာရီယာဇာခါရိုဗာ၏ ရည်ညွှန်းချက်အရ အဆိုပြုထားသော စာချုပ်မူကြမ်းများကို ပရိသတ်ထံ ချပြထားခြင်းမှာ ‘သတင်းလောကအတွင်း ပရိယာယ်ဖြင့်လှည့်ဖြားတတ်သည်များကို ရှောင်ရှားနိုင်ရန်’ ဟု ဆိုခဲ့သည်။

အလားတူ လွန်ခဲ့သောနိုဝင်ဘာလအတွင်းက ရုရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဆာဂီလက်ဗ်ရော့သည် ပြင်သစ်နှင့် ဂျာမနီနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများနှင့် ဆက်သွယ်ခဲ့သော စာပေးစာယူမှတ်တမ်းများကို အရင်းအတိုင်း ဖောက်သည်ချထုတ်ပြန်ခဲ့ဖူးသည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ NATO တို့နှင့် ဆွေးနွေးပြောဆိုရန် တာဝန်ယူထားသော စေ့စပ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့ခေါင်းဆောင် ဒုတိယ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဆာဂီရက်ဘ်ကော့၏အမြင်အရ ပွဲစဉ်တစ်လျှောက် ရုရှားသည် ထိပ်ကပြေးနေပြီး အမေရိကန်နှင့် အပေါင်းအပါအနောက်အုပ်စုမှာ နောက်ကလိုက်နေကြရသည်ဟု ယုံကြည်လျက်ရှိသည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေနှင့် ရုရှားအဆိုပြုထားသော စာချုပ်မူကြမ်းကို စာဖြင့်ရေးသား အကြောင်းပြန်မည်ဟု သဘောတူထားသည့်တိုင် စာချုပ်အတွင်းဖော်ပြထားသည့် မည်သည့်အချက်များကို သဘောတူမတူ ယခုအချိန်ထိ မရှင်းလင်းသေးပါ။

■ ကာဇက်စတန်သို့ CSTO အဝင်အထွက်

လုံခြုံရေးသဘောတူစာချုပ်အဖွဲ့  (The Collective Security Treaty Organization-CSTO) သည် စစ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ မဟာမိတ်အုပ်စုဖြစ်ပြီး ယခင်ဆိုဗီယက်ယူနီယံအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံအချို့ပါဝင်ကာ ရုရှားက ဦးဆောင်လျက်ရှိသည်။ လက်ရှိကာလတွင် ကာဇက်စတန်၌ ဖြစ်ပွားခဲ့သော နိုင်ငံအနှံ့ မတည်မငြိမ်ဆူပူမှုများကို NATO က အောင်မြင်စွာ နှိမ်နင်းနိုင်ခဲ့သည်။

CSTO သည် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအတွင်း ဖြစ်ပွားပေါ်ပေါက်လျက်ရှိသော အကြမ်းဖက်ဆူပူမှုများကို ဝင်ရောက်ထိန်းသိမ်းခဲ့ပုံမှာ မထူးဆန်းလှသော်လည်း ထိန်းချုပ်ပြီးနောက် ရက်ပိုင်းအတွင်း နိုင်ငံတွင်းမှ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာသွားပုံမှာ  စစ်အေးကာလနောက်ပိုင်း တစ်ကြိမ်မှမရှိဖူးသေးသော ‘သမိုင်းသစ်’ ဖြစ်ခဲ့၏။ ထို့ပြင် နှိုင်းယှဉ်ဖွယ်ရာအဖြစ် ထင်းထင်းကြီးပေါ်လွင်နေသည်မှာ အမေရိကန်တို့ အာဖဂန်နစ္စတန်၌ ဝင်ရောက်၍ ဝရုန်းသုန်းကား ဆုတ်ခွာခဲ့ရသော ပူပူနွေးနွေး ‘သမိုင်းညစ်’ ဖြစ်နေသည်။ ဤနောက်ဆုံးစစ်ဆင်ရေးက ညွှန်းဆိုလိုက်သည်မှာ ဆိုဗီယက်ခေတ်လွန် ရုရှား၏ဗဟိုအာရှ၌ သော့ချက်ကျသော အခန်းကဏ္ဍကိုသာမက သူ့ကိုမဟာမိတ်ပြုထားသော တိုင်းပြည်အတွက် အမေရိကန်ထက်ပို၍ ယုံကြည်ကိုးစားထိုက်ကြောင်းကိုပါ သက်သေပြနိုင်ခဲ့သည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အန်တိုနီဘလင်ကန်က CSTO တပ်ဖွဲ့များ ကာဇက်စတန်နိုင်ငံအတွင်း ဝင်ရောက်ခြင်းအတွက် “ခင်ဗျားအိမ်ထဲကို ရုရှားတွေ ဝင်လာပြီဆိုရင် သူတို့ပြန်ထွက်သွားဖို့အချိန်ဟာ တွေးရခက်ကြီးပါ” ဟူ၍ ကဲ့ရဲ့သင်္ဂြိုဟ်ပြုခဲ့၏။ ယခုအခါ ရုရှားနှင့် အခြားမဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များအားလုံး ကာဇက်စတန်မှ အပြည့်အဝဆုတ်ခွာသွားကြပေပြီ။ ဘလင်ကန် ‘စိုးရိမ်သောက’  ရောက်သလို ဖြစ်မသွားခဲ့ပါ။

■ စီးပွားရေးအကျပ်ဆိုက်စေသော ဆန်ရှင်များ

၂၀၁၄ ခုနှစ် ကရိုင်းမီးယား၌ ပြဿနာများ စတင်ချိန်ကပင် အမေရိကန်နှင့် သူ့မဟာမိတ်များက ရုရှားအပေါ် အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ချမှတ်ခဲ့သည့်အတွက် ရုရှားစီးပွားရေးကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထိခိုက်စေခဲ့၏။ ထိုနောက်ပိုင်းမှစ၍ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ၌ နိုင်ထက်စီးနင်း လုပ်ဆောင်လိုသည့်အခါတိုင်း ဆန်ရှင်ကိုသာ ပြေး၍သတိရလေသည်။

နိုင်ငံတကာရေးရာ လေ့လာသုံးသပ်သူတို့၏ ယူဆချက်အရ ထိုသို့ဆန်ရှင်ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းက ရုရှားအတွက် စီးပွားရေးနှင့်ပတ်သက်၍ ရွေးချယ်စရာ လမ်းနှစ်သွယ် ပေါ်သွားခဲ့သည်။ တစ်လမ်းမှာ ပြိုင်ဘက်များနှင့် ဆက်စပ်ပတ်သက်နေသော အကျိုးစီးပွားကို ပြန်လည်ချိန်ညှိခြင်းဖြစ်ပြီး ဒုတိယလမ်းသွယ်မှာ သူ၏ဦးပိုင်ကုမ္ပဏီများနှင့် ပြည်ပကုန်သွယ်ရေး၌ ‘အမေရိကန်ဒေါ်လာကို အားပြုမှုကို လျှော့ချခြင်း’ ပင်ဖြစ်သည်။

ဒေါ်လာအားပြုခြင်းကို လျှော့ချလိုက်သည့် မူဝါဒအတွက် မည်မျှအတိုင်းအတာအထိ အကျိုးအပြစ်ဖြစ်သည်ကို တိတိပပ မသိရသော်လည်း ရုရှားစီးပွားရေး၏ မတည်ငြိမ်မှု၊ ကတိမ်းကပါးဖြစ်မှုနှင့် ကျဆင်းမှုဘေးတို့ကို ကောင်းမွန်စွာ အကာအကွယ်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။

ပစ္စက္ခအခြေအနေအရ မငြိမ်မသက်ဖြစ်နေသော ပဋိပက္ခကြောင့် အနောက်နိုင်ငံတို့က ချမှတ်လာနိုင်သည့် ဆန်ရှင်များကိုတွေးပူကာ ရုရှားစတော့စျေးကွက်နှင့် ငွေသားအခြေအနေမှာ တည်ငြိမ်မှုအားနည်းပြီး ကျရိပ်သန်းလျက်ရှိသည်။ သို့သော်ရုရှားပြည်တွင်းငွေ ကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းထားနှင့် စျေးကြီးသောအစားအစာတို့၏ ကုန်စျေးနှုန်းမှာ သိသိသာသာ ကျဆင်းလျက်ရှိပါသည်။

■ ဆိုက်ဘာတန်ပြန်စစ်၌ ယူကရိန်းကို လက်တွဲခေါ်ခြင်း

၂၀၂၂ ခု ဇန်နဝါရီ ၁၄ ရက်၌ ယူကရိန်းသည် ဆိုက်ဘာတိုက်ခိုက်မှုခံခဲ့ရပြီး ဘီလာရုစ်နှင့် အဆက်အစပ်ရှိသော အုပ်စုတစ်ခုမှ တိုက်ခိုက်ခြင်းဟု ဆိုလာချိန်တွင် ရုရှားက အချိန်မဆိုင်း စုံစမ်းအဖြေရှာပေးခဲ့သည်။ ရုရှားပြည်တွင်းထောက်လှမ်းရေးအေဂျင်စီ FSB က ဆိုက်ဘာမှုခင်းများ ကျူးလွန်နေကျဖြစ်သော Revil အုပ်စုကို နေ့တွင်းချင်းပင် ဦးတည်တိုက်ပွဲဆင်ခဲ့သည်။

ရုရှားအာဏာပိုင်တို့က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို ထိုအုပ်စုအား ဆန့်ကျင်အရေးယူပေးရန် ပြောကြားခဲ့သည်။ မော်စကိုအနေနှင့် သူဆောင်ရွက်နေသော ဆိုက်ဘာတန်ပြန်တိုက်ခိုက်ပုံကို ပြည်သူများသိရှိစေရန် အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ သတင်းထုတ်ပြန်သည်။ တင်းမာမှုများ မြင့်တက်နေသည့်တိုင် အမေရိကန်နှင့်အပေါင်းအပါ အနောက်အုပ်စုကို ယူကရိန်းဆိုက်ဘာတိုက်ခိုက်မှုအား အကာအကွယ်ပေးနိုင်ရန် သံလွင်သစ်ခက် လက်ကမ်းခဲ့ပါသည်။

■ ဇီလင်စကီ မှန်သလား၊ မှားသလား

လက်ရှိအနောက်တိုင်းသတင်းမီဒီယာ၌ ရေပန်းစားလျက်ရှိသော ၀ိရောဓိဖြစ်ဖွယ် ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်မှာ ယူကရိန်းသမ္မတ ဗိုလိုဒီမာဇီလင်စကီ၏ ရုရှားနှင့်ပတ်သက်သော စစ်ပွဲဆိုင်ရာ ပြောစကားဖြစ်သည်။ “ကျီးလန့် စာစား အခြေအနေကတော့ တစ်နှစ်ကျော်ပြီပေါ့။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ ရှေ့တိုးမလာကြဘူး။ ခုလိုဝိုင်းပြောနေတာကမှ သူတို့ကို ရှေ့တက်လာမှာ” ဟု သမ္မတက ပြောခဲ့သည်။

အလားတူ ယူကရိန်းလုံခြုံရေးနှင့် ကာကွယ်ရေးကောင်စီအတွင်းရေးမှူး အယ်လပ်စေဒန်နီလော့က အတိတ်ကာလတစ်လျှောက်လုံး ရုရှား၏ကျူးကျော်ဝင်ရောက်မှု ကျရောက်လုဆဲဆဲအခြေအနေဟု ဆိုရလောက်အောင် မည်သည့်အထောက်အထားမျှ မရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

မည်သို့ဆိုစေ ရုရှားတိုက်ခိုက်မှုကို ကာကွယ်ရန် သမ္မတ ဇီလင်စကီ၏ ကြိုတင်ပိတ်ဆို့မှုများ ပြုလုပ်ပေးရေး တောင်းဆိုချက်များသည် တငွေ့ငွေ့လောင်နေသော မီးပုံထဲသို့ ဓာတ်ဆီလောင်းပေးသည့်အလား မနီးယိုးစွဲ ဖြစ်နေပြန်သည်။

နိဂုံးကောက်ချက်ပြုရသော် ပဋိပက္ခတို့၏ သဘောသဘာဝကို ကျယ်ပြန်စွာ ရှုမြင်လေတိုင်း တွေ့ရမြဲဖြစ်သည့် သံတမန်ရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် ဘဏ္ဍာရေးအကျိုးဆက်များမှာ မရည်ရွယ်ဘဲ ပေါ်ပေါက်လာတတ်ကြပြီး ထိုအကျိုးဆက်များက ရုရှား၊ ယူကရိန်းနှင့် NATO တို့ကို တင်းမာမှုလျော့ပါးရေးထက် ပြဿနာကြီးထွားရေးထံ အရောက်ပို့သွားနိုင်ပါသည်။

ဒေသတွင်းတင်းမာမှုသည် စစ်ပွဲကြီးတစ်ခုဖြစ်လောက်သည်အထိ ကြီးထွားသွားရန် မရှိသော်လည်း ပတ်သက်သမျှ နိုင်ငံအားလုံးမှာ ရန်လိုသောစကားများ အပြန်အလှန်ပြောကြားခြင်းဖြင့် ကာလအကန့်အသတ်မရှိ အချိန်ဆွဲသွားနိုင်ပါသည်။